Wat is differentiëren?
‘Differentiëren is het bewust, doelgericht aanbrengen van verschillen in instructie, verwerking en leertijd binnen een (heterogene) groep of klas leerlingen op basis van onder andere hun prestaties, beheersingsniveau, leervoorkeur, interesse, motivatie en tempo’ (Tomlinson, 2014)
- Differentiatie gebeurt dus niet ad hoc, maar is gepland.
- Er worden scherpe doelen gesteld.
- In feite is elke klas heterogeen, want leerlingen verschillen altijd van elkaar.
- Er kan gedifferentieerd worden op verschillende vlakken, dus niet alleen prestatie of niveau.
Voorwaarden
Differentiëren is niet zomaar een vaardigheid die docenten van de één op de ander dag bezitten. Hiervoor is oefening nodig en zijn een aantal belangrijke voorwaarden waaraan moet worden voldaan. Zo is het belangrijk dat docenten professioneel kunnen omgaan met de verschillen tussen leerlingen. Ze moeten niet alleen de verschillen zien, maar ook kunnen analyseren, ernaar kunnen handelen en kunnen evalueren (Hiemstra et al. 2011).
De NRO heeft in een Kennisrotonde over differentiatie in de klas een literatuurstudie uitgevoerd om te onderzoeken wat belangrijk is bij differentiatie (Van der Vegt et al., 2019). Zo blijkt dat het zinvol is om meer tijd te geven aan leerlingen om de minimale doelen te behalen door differentiatie in leertijd en gebruik te maken van het IGDI-model. Zie voorbeeld bij de les over woordenschat. Daarnaast heeft flexibel in groepjes indelen positieve invloed op de leerresultaten en betrokkenheid van leerlingen. Tot slot is een goed klassenmanagement onontbeerlijk om gedifferentieerd te kunnen lesgeven, omdat differentiëren een complexe vaardigheid is.